مسئولان میراث فرهنگی استان بوشهردقیقاکجاهستند:
در شهر ما (بوشهر )این کلیسا می توانست نمادی از همزیستی ادیان و مذاهب در ایران و خلیج فارس باشد، اما کلیسا سالهاست درب آن تخته شده! کم کم رو به فراموشی و به یقین به سوی نیستی و نابودی پیش می رود. اصلا ما دیگر فراموش کرده ایم که در این شهر کلیسایی هم وجود داشته است.
کد خبر: ۶۹۸۰۵۳
تاریخ انتشار: ۱۱ دی ۱۳۹۷ - ۰۸:۲۴ 01 January 2019

در خیابان ششم بهمن (انقلاب) هر رهگذری خواه ناخواه، چشمانش به کلیسای گریگوری بدون ناقوس! می افتد. درب آهنی زمخت و ناموزون، پنجره ها و شیشه های شکسته و شب های تاریک و خاموش این کلیسا، رقت بار و تاسف برانگیز است.
در شهر ما این کلیسا می توانست نمادی از همزیستی ادیان و مذاهب در ایران و خلیج فارس باشد، اما کلیسا سالهاست درب آن تخته شده! کم کم رو به فراموشی و به یقین به سوی نیستی و نابودی پیش می رود. اصلا ما دیگر فراموش کرده ایم که در این شهر کلیسایی هم وجود داشته است.
از زمانی که سیاست را با تاریخ و فرهنگ، گره زده ایم دیگر کسی حوصله شنیدن تاریخ و فرهنگ را هم ندارد. کسی دیگر نمی نویسد اگر هم بنویسیم برای این است که روزی برای خودمان به قول رسول پرویزی «پُخی بشویم». ما یگانه انسان های روی زمین هستیم که با دستان پرتوان خود تاریخ خود را نیست و نابود می کنیم.
پس از این مقدمه جا دارد از آنجا که در آستانه سال جدید میلادی (2019) هستیم، با نگاهی کوتاه به پیشینه ارامنه بوشهر، بهترین آرزوها را برای هموطنان ارمنی در سال جدید، داشته باشم.
آنچه از آثار و ابنیه های ارامنه بوشهر می دانیم به قرار زیر است:
کلیسای کارملیت‏ ها (سال تاسیس 1744 م/1157 ه. ق)
کلیسای هوانس (یوحنای بوشهر سال تاسیس 1772 م/ 1186 ه. ق)
کلیسای گریگوری بوشهر (سال تاسیس 1819 م/ 1235 ه. ق)
کلیسای ظهور عیسی مسیح (سال تاسیس 1911 م/ 1330 ه. ق)، قبرستان جنرال (کشته‏ شدگان جنگ 1857 م/ 1273 ه. ق ایران و انگلیس)
قبرستان مسیحیان بریتانیایی در محلّه بهمنی (برخی از قبور متعلق به جنگ جهانی اول)*
می دانیم وقتی فانوس دروازه تجارت خلیج فارس و بوشهر به خاموشی گرایید و بندر بوشهر از رونق اقتصادی افتاد و انگلیسی ها بوشهر را ترک کردند، کلیه اموال کلیسای گریگوری بوشهر به کلیسای وانک اصفهان منتقل شد. کلیسای وانک اصفهان در سال 1353 خورشیدی، اموال و اشیای کلیسای گریگوری را همراه با خادمی به بوشهر فرستاد، اما آب رفته به جوی بازنگشت!
سرانجام بخش زیادی از حیاط و قبرستان کلیسا در دهه 1340 خورشیدی در طرح توسعه خیابان (ششم بهمن) قرارگرفت و از بین رفت. در سال‏های نخست انقلاب اسلامی نیز بخش دیگری از کلیسا مبدل به مرکز تجاری شد.
دو دهه بعد، کلیسای ویران و متروک، توسط میراث فرهنگی مرمت و بازسازی شد و در سال 1381 در فهرست آثار تاریخی بوشهر ثبت گردید و چند سالی هم که جوانان و انجمن های میراث فرهنگی فعال بودند به روی مردم گشوده بود تا اینکه سالهای بعد به کلی بسته شد و حالا در آستانه سال جدید میلادی (2019) همچنان بسته است.
اوژن فلاندن سفرنامه نویس فرانسوی که در آغاز سال 1841 میلادی در بندر بوشهر به سر می برد از جشنی سخن می گوید که با حضور تجار بوشهر به مناسبت سال نو میلادی برپا شده بود: «این روز عید رسمی است و عیسویان بوشهر بدان اهمیتی عظیم می داند، مهماندارمان (آقا یوسف) می گفت: خوشبختیم که شما را در مجلس خود می بینیم. آقا یوسف در روز عید جشن بزرگی برپا ساخت و کلیه تجار درجه اول بوشهر را در منزلش ملاقات کردیم».
میرزا موسس خان ارمنی از وکلای مدرسه سعادت بوشهر از پشتیبانان فعالیت‏ های فرهنگی این مدرسه به شمار می‌رفت. وی در سال 1907 میلادی مدرسه ای برای دختران و پسران ارامنه در بوشهر بنیان نهاد.
موسس خان ارمنی وقتی در بوشهر درگذشت، ریاست اداره‏ معارف و اوقاف بنادر جنوب (بوشهر)، طی یادداشتی به کفیل مدیر مدرسه سعادت، از او خواست که همراه با جمعی از همکارانش برای شرکت در مجلس فوت موسس‏ خان به خانه‏ کشیش «وارتان» رفته و پس از ادای مراسم تعزیت و تسلیت به بازماندگان آن مرحوم مراجعت نمایند. این در حالی بود که ارامنه در بوشهر محلی به نام تل ارامنه داشتند که محل خانه های ارمنی های بود. این تل یا بلندی در محلی مشرف به بازار قدیم نزدیک مسجد نو در محله شنبدی بود.
ای کاش امروز، آن روحیه و همزیستی مسالمت آمیز موجود بود! با این تفاسیر نادیده گرفتن حضور ادیان و مذاهب در بوشهر یعنی نادیده گرفتن بخشی از تاریخ بوشهر که شایسته و سزاوار نیست.
فراموش نکنیم همین ظرفیت‌هاست که می تواند بوشهر را شهر گفتگوی فرهنگ ها و یا به عنوان یک شهر بین‌المللی ایفاگر نقشی جدید در کرانه شمالی خلیج فارس نمایان کند.
شاید اگر تلاشی برای ارائه طرح 'بوشهر؛ پایتخت فرهنگی خلیج فارس' می شد، نمایه و الگوی زیباتری از این شهر می توانست ثبت گردد.
افسوس و دریغ در شهر ما عزمی و همتی برای به صدا در آوردن ناقوس های این کلیسا وجود ندارد. چند سال پیش تنها شاهکار میراث فرهنگی بوشهر، آنجا بود که بعد از به سرقت رفتن یکی از ناقوس های کلیسا، ناقوس دیگر را هم به زیر کشید و کار ناتمام را تمام کرد!
آیا روزی فرا می‌رسد که کنیسه و کلیسای بوشهر به روی گردشگران گشوده شود و حتی صدای ناقوس کلیسا گوش ساکنان چهارمحل را بنوازد!؟
در پایان، با جان و دل بشنویم از هاتف اصفهانی و ناقوس این کلیسای متروک:
ما در این گفتگو که از یک سو
شد ز ناقوس این ترانه بلند
که یکی هست و هیچ نیست جز او
وحده لااله الاهو».

منبع خلیج فارس

اشتراک گذاری
نظر شما
نام:
ایمیل:
* نظر:
* :
آخرین اخبار