اخیرا در فضای مجازی کلیپی از مناظره جناب دکتر صادق زیباکلام و خسرو معتضد پخش شده که محل بحث فراوان گردیده است البته جناب زیبا کلام درپستی در اینستاگرام ضمن توضیحاتی از جناب معتضد عذرخواهی کردند نگارنده بنا ندارد که وارد این بحث و حواشی های آن گردد بلکه در این مقاله سعی بر آن دارم که به برخورد ما با تاریخ از دیدی دیگر نگاه کنم چیزی که اینجانب از آن بحث فهمیدم فارغ از رفتارهایی است که می توان مورد نقد قرار دارد نوع نگاه به تاریخ و شخصیت های تاریخی است. فارغ از آنکه نگاه ما جهت خوشایند قدرت زمانه باشد که زیبا کلام معتضد را بابت آن مورد حمله قرار می داد از مشکلی عمیق تر نیز رنج می برد این مشکل در پیج های تاریخی در فضای مجازی و کامنت های افراد ذیل آن پیج ها در اینستاگرام نیز خود نمایی می کند . ابتدا قبل از بیان مشکل بهتر است توضیحاتی درباره تاریخ بپردازم،تاریخ جهان سیر تغییرات جوامع بشری و بصورت عمیق تر آینه تمام نمای سیر تغییرات اندیشه بشری است این سیر تغییرات را می توان در نمای کلی بشری یا در رابطه با یک سرزمین بصورت ریز تر بررسی کرد آنچه که ما از تاریخ داریم نقل قول ها،نوشته ها و آثار باقیمانده از گذاشتگان و تطبیق آن ها با یکدیگر است ، مورخان بزرگ تمام همت آنها نه برای تفاخر قومی و مذهبی که برای فهم حقیقت و درک این تابلو بزرگ نقاشی تمدن بشری بوده است البته در طول تاریخ هر کس بنا به عقیده و ملیت خود به تاریخ نیز نگریسته و کارهایی خلق کرده است اما نباید فراموش کنیم بزرگترین آثار از وفاداری به حقیقت خلق گردیده است ،بزرگترین مشکل جامعه ما در رابطه با تاریخ این است که افراد از زمانه و طبق ملیت و قومیت و عقیده و با استاندارد های زمانه خود بسراغ تاریخ و تحلیل شخصیت های تاریخی می روند از آنها شیطان یا فرشته خلق می کنند. چون آینه ای می شوند که تصویری کج و معوج از حقیقت می نمایند بناچار حقایق بیرونی را با پیش فرض ها و قضاوت ذهنی شأن تطبیق می دهند ریشه تحولات را در حد تفاوت نژاد،مذهب یا ایدولوژی خاصی فرو می کاهند ،فرضا فردی در چند هزار سال قبل را با اخلاق قرن بیست یکمی و نه اخلاق زمانه خودش قضاوت می کنند،بگذارید مثالی خدمت دوستان عرض کنم شخصی مثل لنین را اگر بخواهیم در رابطه اش صحبت کنیم ،از یک سو کلی قرارداد های ظالمانه استعماری روسیه تزاری در رابطه با ایران ملغی کرده است از سوی دیگر کلی کشتار در روسیه به راه انداخته و البته وجه های مختلفی مثبت و منفی داشته است اصولاً هر شخصیت تاریخی دیگر را مورد بررسی قرار دهیم می توان از دید ملی،انسانی و تاریخ آن کشور و دیدگاه های مختلف به او نگریست فرق نمی کند پتر کبیر ،جمال عبدناصر،اتاتورک،رضا شاه و.... باشد یه شخصیت می تونه برای کشور خودش خوب باشه ولی برای ما بد برای تمدن بشری خوب باشه یا بد. پتر کبیر روسیه را تبدیل به یه قدرت اروپایی کرد کلی خدمات به روسیه کرد کلی اخلاق خوب هم داشت ولی این کار اش به بهای جان بسیاری از مردم روسیه تمام شد شورش هایی در زمان اش اتفاق افتاد که برخی حق و برخی ناشی از ذهنیت خرافی مردم بود آنها را سرکوب کرد ، یک بار به ایران لشکر کشید ،همه اینها یعنی پتر کبیر چه پتری که همچون یک ملوان کشتی کار کرد چه وقتیکه در مقام تزار روسیه فرمان به سرکوب داد چه وقتی کلی روسیه متحول کرد و... شخصیت های تاریخی باید تحلیل کرد آنها پیش از هر چیزی آنسان هستندو فرزند زمان خویش دارای امیال و منافع هستند نه آنها که سلسله های ملت ها مردمان جوامع و... اینها همه در ظرف زمانی و مکانی خود باید سنجیده شوند شما نمیتوانید سلسله ساسانیان بطور مثال بخاطر نظام طبقاتی محکوم کنید ولی روسیه تزاری در قرن نوزدهم بخاطر نظام طبقاتی محکوم است مثل بگویم فلان پادشاه باستانی مستبد بود و.... یا ازدواج در زمان باستان با استاندارد زمان حال بطور مثال بسنجیم برده داری روم باستان با برده داری پرتغالی ها قابل قیاس نیست ،ما تاریخ مطالعه نمی کنیم که همه چیز به سیاه و سفید تفکیک کنیم بگذارید مثالی بزنم من یه ایرانی هستم قطعا پیروزی های نبرد های باستانی سرزمین ام دوست دارم رومیان و یونانیان باستان با ایرانیان جنگ ها داشتند ولی برای من تاریخ یونان و روم هم جذاب و زیباست تاریخ فلسفه و تغیرات تمدن جهان باستان در غرب جذابیت خودش داره ،خطابه های سیسرو سناتور رومی هم جذاب هستند اینها همه تاریخ هستند پیشرفت و پس رفت ملت ها به شرایط محیط و آب و هوا منابع تا اقوام همسایه و موقعیت ژئوپولتیک سیر فکری و... بستگی دارد بطور مثال دسترسی به منبع آب مطمین گذار از کوچ نشینی به یکجانشینی ممکن می سازد . برای همین میان رودان تمدن ظهور می کند در صحرای عربستان و آفریقا تمدن بزرگ سر بر نمی آورد همه چیز به هم مرتبط است تاریخ برای نفرت پراکنی تفاخر محکوم کردن یا تایید کردن نیست تاریخ برای فهمیدن مسیر گذاشته جاده تمدن بشری و عبرت آموزی و تبدیل آن به چراغ راه آینده است به امید روزی که همه ما تاریخ را به این چشم بنگریم.